«Πες μου τι ψέλνεις, θα σου πω τι πιστεύεις»

Το λειτουργικό (τελετουργικό) άσμα και, γενικότερα, το θρησκευτικό άσμα εκφράζει και συνάμα διαμορφώνει την πίστη του χριστιανού.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ θρησκευτικού και λειτουργικού άσματος;

Ψέλνουμε τα λειτουργικά άσματα κατά τη Θεία Λειτουργία και κατά τα διάφορα. Μυστήρια (Βάφτισμα, Γάμος κτλ.). Η Β΄ Σύνοδος του Βατικανού υπογράμμισε ότι «μουσική και άσμα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της επίσημης Θείας Λατρείας» (Διάταξη Για τη Θεία Λατρεία § 112), και απέδωσε μάλιστα στη μουσική και ιδιαίτερα στο λειτουργικό άσμα τον χαρακτήρα ενός «υπηρεσιακού λειτουργήματος» (munus ministeriale), δηλαδή ένα μυστηριακό χαρακτήρα. Το λειτουργικό άσμα πρέπει να είναι «στενά δεμένο με τη λειτουργική πράξη», και επομένως παίζει ένα μυσταγωγικό ρόλο, δηλαδή μας «μυεί», μας εισάγει στο μυστήριο κάθε λειτουργικής πράξης (Άσμα Εισόδου, Προσκομιδής, Κοινωνίας, Βάφτισμα κτλ.). Μερικά άσματα, αυτά καθαυτά, αποτελούν μια αυτόνομη τελετουργική πράξη, όπως το Κύριε ελέησον, το Δόξα εν Υψίστοις, το Αγιος κτλ.).

Το λειτουργικό άσμα γράφεται για να ψαλεί από πολλούς και, κατά συνέπεια, πρέπει να είναι κατανοητό και μάλιστα ευνόητο. Πολλές φορές, σε άλλο είδος ασμάτων ή ποίησης, ο στιχουργός μπορεί να εκφραστεί με τον τρόπο που του αρμόζει καλύτερα, χωρίς να τον απασχολεί ιδιαίτερα αν τα λόγια του είναι δυσνόητα. Αυτό δεν μπορεί να ισχύει για ένα άσμα που αποβλέπει να ψαλεί από πολλούς.

Το θρησκευτικό άσμα έχει γενικό χαρακτήρα: δεν είναι «στενά δεμένο» με μια λειτουργική πράξη (π.χ. μια πρωινή προσευχή, άσματα για διάφορες ευλάβειες – Παναγίας, Αγίων κτλ.), και δεν συνιστάται για τη λειτουργική χρήση. Μπορεί (συχνά) να έχει συναισθηματικό χαρακτήρα και να εκφράζεται σε «δυϊκή» μορφή (Εγώ-Εσύ Χριστέ), ενώ ο πληθυντικός ταιριάζει περισσότερο στο λειτουργικό άσμα και στην έκφραση της Σύναξης κατά τις λειτουργικές πράξεις (Σε Υμνούμε, σε δοξολογούμε…).

Λίγα λόγια για το βιβλίο από τον πρόλογο

Σε όποιον τον τελεί, ο Δρόμος του Σταυρού αποκαλύπτει πάντοτε νέους θησαυρούς. Πότε είναι η μια στάση που συγκινεί, πότε η άλλη. Για πολύ καιρό ίσως ένας πίνακας δεν θα λέει τίποτα, που όμως θα εμπνεύσει ξαφνικά, ύστερα από δεν ξέρω ποια θρησκευτική εμπειρία. Σκηνές φωτίζουν με τη μυστηριώδη φωτεινότητά τους χρόνια ολόκληρα … Όταν, κατά τον Δρόμο του Σταυρού εμπιστευόμαστε στον Ιησού τις δοκιμασίες του, τις ανησυχίες του, τις αμφιβολίες του, κερδίζουμε συχνά απρόσμενο φως, και ανέλπιστη παρηγοριά.

Αλλά αυτή η ευλάβεια προσφέρει, πριν απ’ όλα, ένα διπλό μάθημα.

Διδασκόμαστε πώς να συμπάσχουμε στα πάθη του Χριστού: βαδίζοντας μαζί Του, φέροντας τον σταυρό δίπλα Του, ανακαλύπτουμε την απέραντη αγάπη του Λυτρωτή, ενώ ταυτόχρονα ανακαλύπτουμε το μεγάλο μέγεθος των λαθών μας. Εκεί μαθαίνουμε τη μετάνοια, περιμένοντας, ποιος ξέρει; ίσως μια ολοκληρωτική επανόρθωση.

Μας διδάσκει επίσης πώς να νικάμε τον πόνο … Βλέποντας τον Ιησού μπροστά στα χειρότερα βάσανα, και του σώματος και της ψυχής, βλέποντάς τον να θριαμβεύει χάρη στην αγάπη του Πατέρα και των ψυχών μας, μαθαίνουμε να κάνουμε το ίδιο …