Τα εικονάκια είναι ένα ενθύμιο, ένα αναμνηστικό ενός θρησκευτικού γεγονότος. Ανήκουν τόσο στην λαϊκή όσο και στην υψηλή τέχνη. Ανεξάρτητα από το περιεχόμενό τους, ανήκουν τόσο στη ζωγραφική ως τέχνη όσο στη φωτογραφία και στην έντυπη τέχνη.

Το εικονάκι υπήρξε μέσο σύνδεσης για την ευλάβεια σε κάποιον άγιο, στην Πανα­γία, σε κάποιο μυστήριο της πίστης. Το εικονάκι απηχεί την θρησκευτική εμπειρία ενός αγίου που γίνεται εικόνα, δηλ. η ποιότητα της πίστης του αποτυπώνεται σε μια εικόνα.

Το εικονάκι είναι ένα σημείο υπόμνησης, δηλ. έχει τον δικό του τρόπο ανάγνωσης. Παρατηρώντας την εικόνα που απεικονίζεται στο εικονάκι έχουμε στοιχεία για τον πολιτισμό της λαϊκής ευλάβειας.

Τα εικονάκια υπήρξαν και μπορούν ακόμα να υποστηρίξουν την πίστη και να είναι μέσο εκκίνησης για προσευχή και για μια προσωπική σχέση με το Θεό. Ας μην ξεχνά­με ότι τα εικονάκια είχαν ως σκοπό να διατηρήσουν τον πιστό μέσα στην πίστη. Το εικονάκι ερμήνευσε την ιστορική εξέλιξη της Εκκλησίας και ως τέτοιο αποτελεί ένα ανεκτίμητο τεκμήριο.

Ως τεκμήρια λαϊκής ευλάβειας, φωτίζουν ενδιαφέρουσες πτυχές της ιστορίας της Καθολικής Εκκλησίας στη χώρα μας. Εκτίθεται, λοιπόν, μια επιλογή από εικονάκια, διπλής όψης, που κυκλοφόρησαν στην Καθο­λική Εκκλησία της Ελλάδας, προσπαθώντας να υπάρχουν δείγματα από τα περισσότερα μέρη της χώρας. Τα τεκμήρια έχουν διαχωριστεί με βάση το περιεχόμενο και τη χρήση έκδοσής τους. Στη συλλογή, η οποία απο­τελείται από 420 τεκμήρια, συμπεριλήφθηκαν και μερικά παλαιά δίπτυχα ή τρίπτυχα ευλαβείας ή ικεσίας με τη μορφή κάποιου αγίου.

Περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ

Σκοπός του παρόντος λεξικού είναι, κατά κάποιο τρόπο, να ολοκληρώσει την προσπάθεια που άρχισε το 2011 με τις δυο βιβλιογραφίες, θεολογίας και ιστορίας, και το λεξικό καθολικών κληρικών στην Ελλάδα. Όπως και σ’ εκείνη την τριλογία έτσι και τώρα, η πρωτοβουλία είναι καθαρά εγχειριδιακή, δηλ. να παρέχει τα ερευνητικά εργαλεία, τις πηγές για περαιτέρω συστηματική μελέτη του καθολικισμού στην Ελλάδα. Με την παρούσα μελέτη, η στόχευση είναι να καταδειχθεί η πολύμορφη παρουσία του καθολικού στοιχείου στις τέχνες, τα γράμματα και το δημόσιο βίο πλήρως ενταγμένου στην ελληνική κοινωνία και καθόλου διαφοροποιούμενου εξαιτίας του δόγματος.

Τα πρόσωπα που καταγράφονται εντάχθηκαν ως Έλληνες καθολικοί, όχι με βάση τη ζωντάνια της σχέσης τους με την Καθολική Εκκλησία αλλά με το ότι ανατράφηκαν μέσα στο περιβάλλον της Καθολικής Εκκλησίας ή κάποια στιγμή ασπάστηκαν το καθολικό δόγμα. Μια δεύτερη εύλογη επισήμανση είναι ότι ενώ πολλοί είναι αλλοδαπής καταγωγής ή προέλευσης, θεωρούνται Έλληνες, στο φρόνημα, στη συνείδηση, στη νοοτροπία και όχι σπάνια στην υπηκοότητα.

Και ενώ υπάρχουν αναφορές σε Έλληνες καθολικούς σε δημοσιεύσεις τοπικού, γεωγραφικά, χαρακτήρα, λείπει από την ελληνική βιβλιογραφία μια μονογραφία που να τους περιλαμβάνει σε πανελλαδικό επίπεδο.

Η έκδοση παρουσιάζει 137 πρόσωπα.

Περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ

Ο δυσανάλογα μεγάλος αριθμός καθολικών εντύπων στην Ελλάδα των 19ου-20ου αιώνων είναι δείκτης υγείας της Εκκλησίας μας. Ο τύπος, και στη δική μας περίπτωση, υπηρέτησε την επικοινωνία, κυρίως σε τοπικό επίπεδο, και τη θρησκευτική παιδεία σε ευρύτερο επίπεδο, στις διάσπαρτες κοινότητες των Ελλήνων καθολικών.

Πρόκειται για έντυπα ποικίλης τυπολογίας με κοινό χαρακτηριστικό την περιοδικότητα στην κυκλοφορία. Πρώτα απ’ όλα διακρίνονται σε εφημερίδες, περιοδικά και δελτία. Ακολούθως, τουλάχιστον για το δεύτερο μισό του 20ου αι., ανθούν οι μη τυπογραφικές εκδόσεις, δηλ. τα πολλά δακτυλογραφημένα ή πολυγραφημένα δελτία.

Ανάλογη με το σκοπό τους, ήταν και η χρήση τους: βραχεία και περιορισμένη αν πρόκειται για αμιγώς ενημερωτικό, μεγαλύτερης διάρκειας όταν το περιεχόμενο είναι επιμορφωτικό. Εξ αυτού, πολλά είναι δυσεύρετα διότι δεν διατηρήθηκαν, όχι σπάνια, ούτε καν από το φορέα έκδοσής τους. Για όλα ωστόσο, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την ιστορική τους αξία για το παρελθόν της καθολικής παρουσίας στον ελλαδικό χώρο, ιδιαίτερα εκεί που σήμερα έχει σχεδόν εκλείψει. Από το πιο αδιάφορο εμφανισιακά και ευκαιριακό περιοδικό έντυπο, μπορούν να προκύψουν πληροφορίες για πρόσωπα και γεγονότα που δεν έχουν διασωθεί κάπου αλλού. 

Η έκδοση καταγράφει 122 έντυπα ποικίλης κατηγορίας από όλο τον ελλαδικό χώρο. Το βιβλίο αφιερώνεται στον ακούραστο, επίμονο και υπομονετικό «διασώστη» και συλλέκτη όλου αυτού του υλικού, αναντικατάστατου για την ιστορία και την ταυτότητα της καθολική Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη βιβλιοθήκη των πατέρων Ιησουιτών στην Αθήνα.

———————

ΔΙΑΘΕΣΗ:

Αποστολικό Βικαριάτο Θεσσαλονίκης 

Περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ