-
«Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΑΙΑΣ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ ΩΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ» Μια προσέγγιση στο έργο In Calumniatorem Platonis libri quattuor
Παρουσίαση:
Το 1469 εκδόθηκε στη Ρώμη ένα ογκώδες φιλοσοφικό και απολογητικό έργο με τίτλο «Adversus calumniatorem Platonis», ευρύτερα γνωστό ως «In calumniatorem Platonis». Συγγραφέας του ήταν ο Μητροπολίτης Νικαίας Βησσαρίων (Τραπεζούντα του Πόντου, 2 Ιανουαρίου 1408 – Ραβέννα της Ιταλίας, 18 Νοεμβρίου 1472), μετέπειτα Καρδινάλιος της Αγίας Ρωμαϊκής Εκκλησίας, λόγιος Έλληνας και ευρυμαθής κληρικός, ο οποίος πρωταγωνίστησε στα πολιτισμικά – πνευματικά πράγματα της Δύσης του 15ου αιώνα και αγωνίστηκε σθεναρά για την επανένωση των Εκκλησιών Ανατολής και Δύσης. Αφορμή για τη συγγραφή του έργου αυτού ήταν η πραγματεία «Comparatio philosophorum Aristotelis et Platonis» του Έλληνα λόγιου Γεωργίου Τραπεζούντιου, μία μελέτη που εκφραζόταν με πολύ υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς για τον Πλάτωνα και τη φιλοσοφία του, ενώ ταυτόχρονα εκθείαζε τον βίο και τη σκέψη του Αριστοτέλη.
Πράγματι, εκείνη την εποχή οι διάλογοι του Αθηναίου φιλοσόφου δεν ήταν γνωστοί στη Δύση, καθώς οι μεταφράσεις που υπήρχαν στη λατινική γλώσσα ήταν λίγες και κακοφτιαγμένες, επομένως ήταν σοβαρό το ενδεχόμενο η πραγματεία του Γεωργίου Τραπεζούντιου να οδηγήσει στον αποκλεισμό των έργων και της φιλοσοφίας του Πλάτωνος από τον δυτικό κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό συντάχθηκε το έργο «In calumniatorem Platonis» του Καρδιναλίου Βησσαρίωνος.
Με αυτό ο συγγραφέας ανασκεύασε συστηματικά όλες τις αιτιάσεις του Γεωργίου Τραπεζούντιου εναντίον του Πλάτωνος και τόνωσε το ενδιαφέρον της Δύσης για τον Αθηναίο φιλόσοφο, καθώς γνώριζε πως οι βάσεις της φιλοσοφικής σκέψης των πρώτων χριστιανών στοχαστών και των χριστιανικών δογμάτων προέρχονταν από την πλατωνική φιλοσοφία. Βασικό μέλημα του Βησσαρίωνος δεν ήταν να καταδικάσει τον Αριστοτέλη και να υπερασπιστεί τον Πλάτωνα, αλλά να επισημάνει τα σημεία συμφωνίας τους και αντίστοιχα να αναδείξει την υπεροχή του Πλάτωνος, ο οποίος προσέγγισε περισσότερο από τον Σταγειρίτη την αλήθεια που αποκάλυψε ο Ιησούς Χριστός, αν και δεν την γνώρισε πλήρως, κάτι που αποδεικνύεται και από την ελληνική πατερική παράδοση. -
«Πες μου τι ψέλνεις, θα σου πω τι πιστεύεις!» Ζωζέφ Ακεψιμάς
Λειτουργικές, βιβλικές, θεολογικές και ιστορικές μελέτες σχετικά με τη Θεία Λατρεία,
την εκκλησιαστική μουσική και τα άσματα της Θείας Λειτουργίας στην Καθολική ΕκκλησίαΟι στίχοι και η μουσική των ασμάτων, τα οποία χρησιμοποιούμε, εκφράζουν και φανερώνουν τι πιστεύουμε και με ποιο τρόπο πιστεύουμε (ποιες είναι οι αναπαραστάσεις που έχουμε για τον Θεό), και συνάμα, διαμορφώνουν την πίστη μας: Πες μου τι ψέλνεις, θα σου πω τι πιστεύεις!
Η εκκλησιαστική μουσική και τα άσματα της Καθολικής Εκκλησίας αποκτούν το πλήρες νόημα τους μέσα στο πλαίσιο της Θείας Λατρείας. Έχουν, όπως όλα τα στοιχεία, τα οποία συμμετέχουν στη Θεία Λατρεία, συμβολικό χαρακτήρα και δεν είναι αυτοσκοπός: δεν ψέλνουμε, για να ψάλουμε, διότι μας αρέσει η μουσική ή για να κάνουμε ρεσιτάλ με την ευκαιρία μίας Λειτουργίας! Ψέλνουμε «για κάτι άλλο».
Η λειτουργική μεταρρύθμιση της Β’ Συνόδου του Βατικανού δεν άλλαξε μόνο τη γλώσσα από τα λατινικά στην καθομιλουμένη. Έφερε στο φως μία θεολογική αντίληψη της Θείας Λατρείας, πιο κοντά στην Παράδοση, με πολλά πρακτικά αποτελέσματα. Ένα από αυτά είναι η κατανόηση του ρόλου της εκκλησιαστικής μουσικής και των ασμάτων, όχι μόνο σαν στολίδι για «ωραίες τελετές», αλλά ως «αναπόσπαστου μέρους της Θείας Λατρείας», το οποίο πρέπει συνεπώς να είναι «στενά συνδεδεμένο με τις λειτουργικές πράξεις».
Ο σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να βοηθήσει την «ενεργό συμμετοχή των πιστών» με την κατανόηση κάθε λειτουργικής πράξης της Θείας Λειτουργίας, δίνοντας το νόημα της, ρίχνοντας μια ματιά στην ιστορία της και διατυπώνοντας πρακτικές οδηγίες για τη σωστή εκτέλεση των κατάλληλων κάθε φορά ασμάτων. Παραθέτοντας επίσης μερικές σκέψεις σχετικά με τον ρόλο των συμβόλων, της μουσικής και των τελετουργιών στην ανθρώπινη ζωή.
Το βιβλίο απευθύνεται σε όσους ασχολούνται με τη Θεία Λατρεία και την εκκλησιαστική μουσική (ιερείς, εμψυχωτές κτλ.), αλλά και σε όλους τους πιστούς.
Ο Ζωζέφ Ακεψιμάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1940. Στα 18 του χρόνια έφυγε για σπουδές στη Γαλλία όπου διαμένει μόνιμα από τότε. Πτυχιούχος της Κλασσικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Παρίσι), προετοίμασε το διδακτορικό του με θέμα «Η έννοια του ενθουσιασμού στον Πλάτωνα». Σπούδασε επίσης Φιλοσοφία και Θεολογία της Λειτουργικής. Έκανε μουσικές σπουδές (ανώτερα θεωρητικά και διεύθυνση χορωδίας). Εδώ και 56 χρόνια ασχολείται αποκλειστικά με τη μουσική ως συνθέτης και ενορχηστρωτής. Έχει γράψει πάνω από 800 λειτουργικά άσματα τα οποία ψάλλονται στις εκκλησίες των γαλλόφωνων χωρών. Πολλά από τα άσματα του έχουν μεταφραστεί στα ιταλικά, γερμανικά, αγγλικά, νορβηγικά και ελληνικά. Έχει συνθέσει 500 παιδικά τραγούδια για τα σχολεία και για την κατήχηση. Στην Ελλάδα συνέθεσε περίπου 100 άσματα για την Καθολική Εκκλησία. Σχεδόν όλες οι συνθέσεις του έχουν ηχογραφηθεί σε δίσκους. Το 2021 συνέθεσε και διηύθυνε τα άσματα και τη μουσική για τη λειτουργία, την οποία τέλεσε ο πάπας Φραγκίσκος στο Μέγαρο Μουσικής στην Αθήνα.
-
ΒΙΒΛΙΚΗ ΔΙΔΑΧΗ 1. Antonio Girlanda
ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ti είναι ή Βίβλος;
“Ολοι γνωρίζομε, ή νομίζομε ότι γνωρίζομε, τί είναι ή Βίβλος. Έξαλλου, είναι τό πιο διαδεδομένο βιβλίο μεταξύ των ανθρώπων, ιδιαίτερα στους καιρούς μας. Αλλά τή διάδοση αυτή πολύ σπάνια συνοδεύει και ή αντίστοιχη κατανόηση. Θά μπορούσαμε νά συγκρίνομε τό πιό πάνω αρχικό ερώτημα μέ εκείνο πού ό Ιησούς απηύθυνε προς τούς μαθητές του: «Ποιος λέγουν οί άνθρωποι ότι είμαι; (Μάρκ. 8,27). Οί απόστολοι ανέφεραν στόν Ιησού μερικές γνώμες πού κυκλοφορούσαν ώς πρός τό πρόσωπο του. Γιά μερικούς, ήταν ό Ιωάννης ό Βαπτιστής πού ξαναζούσε, γιά άλλους, ό Ηλίας, ό προφήτης πού εξαφανίσθηκε στό πύρινο όχημα, άλλοι τόν θεωρούσαν ώς ένα άπό τούς προφήτες.
Δέν ήταν εύκολο νά αναγνωρίσουν στόν Ιησού τόν Μεσσία τής υποσχέσεως, τόν αποσταλμένο του Θεού γιά τή σωτηρία του ανθρώπου, τόν ίδιο τόν Υιό του Θεού. Μονάχα οι πνευματικά δεμένοι μαζί του είχαν αρχίσει νά τό μαντεύουν, καί τελικά τόν αναγνώρισαν μετά άπό τήν τραγωδία του σταυρού καί τήν αναπάντεχη ανάσταση.
-
ΒΙΒΛΙΚΗ ΔΙΔΑΧΗ 2. Antonio Girlanda
ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ti είναι ή Βίβλος;
“Ολοι γνωρίζομε, ή νομίζομε ότι γνωρίζομε, τί είναι ή Βίβλος. Έξαλλου, είναι τό πιο διαδεδομένο βιβλίο μεταξύ των ανθρώπων, ιδιαίτερα στους καιρούς μας. Αλλά τή διάδοση αυτή πολύ σπάνια συνοδεύει και ή αντίστοιχη κατανόηση. Θά μπορούσαμε νά συγκρίνομε τό πιό πάνω αρχικό ερώτημα μέ εκείνο πού ό Ιησούς απηύθυνε προς τούς μαθητές του: «Ποιος λέγουν οί άνθρωποι ότι είμαι; (Μάρκ. 8,27). Οί απόστολοι ανέφεραν στόν Ιησού μερικές γνώμες πού κυκλοφορούσαν ώς πρός τό πρόσωπο του. Γιά μερικούς, ήταν ό Ιωάννης ό Βαπτιστής πού ξαναζούσε, γιά άλλους, ό Ηλίας, ό προφήτης πού εξαφανίσθηκε στό πύρινο όχημα, άλλοι τόν θεωρούσαν ώς ένα άπό τούς προφήτες.
Δέν ήταν εύκολο νά αναγνωρίσουν στόν Ιησού τόν Μεσσία τής υποσχέσεως, τόν αποσταλμένο του Θεού γιά τή σωτηρία του ανθρώπου, τόν ίδιο τόν Υιό του Θεού. Μονάχα οι πνευματικά δεμένοι μαζί του είχαν αρχίσει νά τό μαντεύουν, καί τελικά τόν αναγνώρισαν μετά άπό τήν τραγωδία του σταυρού καί τήν αναπάντεχη ανάσταση.
-
ΒΙΒΛΙΚΗ ΔΙΔΑΧΗ 3. Antonio Girlanda
ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ti είναι ή Βίβλος;
“Ολοι γνωρίζομε, ή νομίζομε ότι γνωρίζομε, τί είναι ή Βίβλος. Έξαλλου, είναι τό πιο διαδεδομένο βιβλίο μεταξύ των ανθρώπων, ιδιαίτερα στους καιρούς μας. Αλλά τή διάδοση αυτή πολύ σπάνια συνοδεύει και ή αντίστοιχη κατανόηση. Θά μπορούσαμε νά συγκρίνομε τό πιό πάνω αρχικό ερώτημα μέ εκείνο πού ό Ιησούς απηύθυνε προς τούς μαθητές του: «Ποιος λέγουν οί άνθρωποι ότι είμαι; (Μάρκ. 8,27). Οί απόστολοι ανέφεραν στόν Ιησού μερικές γνώμες πού κυκλοφορούσαν ώς πρός τό πρόσωπο του. Γιά μερικούς, ήταν ό Ιωάννης ό Βαπτιστής πού ξαναζούσε, γιά άλλους, ό Ηλίας, ό προφήτης πού εξαφανίσθηκε στό πύρινο όχημα, άλλοι τόν θεωρούσαν ώς ένα άπό τούς προφήτες.
Δέν ήταν εύκολο νά αναγνωρίσουν στόν Ιησού τόν Μεσσία τής υποσχέσεως, τόν αποσταλμένο του Θεού γιά τή σωτηρία του ανθρώπου, τόν ίδιο τόν Υιό του Θεού. Μονάχα οι πνευματικά δεμένοι μαζί του είχαν αρχίσει νά τό μαντεύουν, καί τελικά τόν αναγνώρισαν μετά άπό τήν τραγωδία του σταυρού καί τήν αναπάντεχη ανάσταση.
-
ΒΙΒΛΙΚΗ ΔΙΔΑΧΗ 4. Antonio Girlanda
ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ti είναι ή Βίβλος;
“Ολοι γνωρίζομε, ή νομίζομε ότι γνωρίζομε, τί είναι ή Βίβλος. Έξαλλου, είναι τό πιο διαδεδομένο βιβλίο μεταξύ των ανθρώπων, ιδιαίτερα στους καιρούς μας. Αλλά τή διάδοση αυτή πολύ σπάνια συνοδεύει και ή αντίστοιχη κατανόηση. Θά μπορούσαμε νά συγκρίνομε τό πιό πάνω αρχικό ερώτημα μέ εκείνο πού ό Ιησούς απηύθυνε προς τούς μαθητές του: «Ποιος λέγουν οί άνθρωποι ότι είμαι; (Μάρκ. 8,27). Οί απόστολοι ανέφεραν στόν Ιησού μερικές γνώμες πού κυκλοφορούσαν ώς πρός τό πρόσωπο του. Γιά μερικούς, ήταν ό Ιωάννης ό Βαπτιστής πού ξαναζούσε, γιά άλλους, ό Ηλίας, ό προφήτης πού εξαφανίσθηκε στό πύρινο όχημα, άλλοι τόν θεωρούσαν ώς ένα άπό τούς προφήτες.
Δέν ήταν εύκολο νά αναγνωρίσουν στόν Ιησού τόν Μεσσία τής υποσχέσεως, τόν αποσταλμένο του Θεού γιά τή σωτηρία του ανθρώπου, τόν ίδιο τόν Υιό του Θεού. Μονάχα οι πνευματικά δεμένοι μαζί του είχαν αρχίσει νά τό μαντεύουν, καί τελικά τόν αναγνώρισαν μετά άπό τήν τραγωδία του σταυρού καί τήν αναπάντεχη ανάσταση.
-
Η λειτουργική της Εκκλησίας της Ρώμης, J.A.Jungmann s.J.
Από την εισαγωγή
Χωρίς να υπερβάλλουμε πολύ, μπορούμε να πούμε ότι ο Joseph Andreas Jungmann s.J. (1889-1975) υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους καθολικούς μελετητές της Λειτουργικής κατά τον 20° αιώνα. Πέρα από το συγγραφικό έργο και την πλούσια βιβλιογραφία του, το κορυφαίο του έργο «Missarum sollemnia, Eine genetische Erklaerung der roemischen Messes» («Η γενετική εξήγηση της ρωμαϊκής θείας Λειτουργίας»), το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στη Βιέννη (Αυστρία), το έτος 1949, τον κατέστησε αυθεντία στον κύκλο εκείνων που ασχολούνται με ιστορικό-θεολογικά θέματα και ιδιαίτερα στον τομέα της ιστορικής εξέλιξης της χριστιανικής θείας λατρείας γενικά ή όπως συνήθως αποκαλείται: η Λειτουργική.
Το βιβλίο τούτο, που σήμερα παρουσιάζουμε σε ελληνική μετάφραση, γράφτηκε κατά παραγγελία, όπως μας πληροφορεί ο συγγραφέας, στη δεκαετία του ’50, σε μια εποχή κατά την οποία η ανάγκη για την ανακαίνιση της θείας λατρείας όχι μόνο είχε γίνει αισθητή, αλλά και οι πολλαπλές προσπάθειες και πρωτοβουλίες που είχαν αναπτυχθεί κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, είχαν ήδη προλειάνει το έδαφος για μια ανακαίνιση.
-
ΙΩΒ Ή Ο ΘΕΟΣ ΣΤΟ ΕΔΩΛΙΟ, π. Σωτήρης Μαυροφίδης
Δύο τόμοι μεγάλου μεγέθους, καρπός κοπιώδους εργασίας 36 ετών, που προσεγγίζει το δημοφιλέστερο των βιβλίων της Βίβλου με δύο τρόπους. Από τη μια πλευρά, με μια νέα μετάφραση από τα εβραϊκά στα ελληνικά που συναντάμε στο Β΄ Τόμο και από την άλλη, με μια εξαντλητική προσέγγιση του παράδοξου, πολυεπίπεδου διαλόγου του Ιώβ με το Θεό. Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος του έργου αρκεί να αναφέρουμε ότι μόνο η βιβλιογραφία καλύπτει 65 σελίδες από τις συνολικά 842 του πρώτου τόμου και περίπου 550 καταχωρήσεις.
-
ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥΣ, π. Ιωάννης Μαραγκός, π. Γαβριήλ Μαραγκός
Αντιγράφουμε από τον πρόλογο της έκδοσης:
«Τα πιο αρχαία κείμενα που έχουμε στην κατοχή μας είναι αποστολικές επιστολές. Αλλά οι επιστολές αυτές προϋποθέτουν την ύπαρξη μιας προγενέστερης ευαγγελικής παράδοσης, αυτής ακριβώς που διαμορφώθηκε στα τρία πρώτα ευαγγέλια από το ένα μέρος, και στο ευαγγέλιο του Ιωάννη από το άλλο. Μια παράδοση που μαρτυρείται από τον 20ό αιώνα βεβαιώνει ότι η πρώτη ευαγγελική συλλογή συντέθηκε από το Ματθαίο “σε εβραϊκή γλώσσα” (στην ουσία αραμαϊκή). Αλλά δεν έχουμε πια αυτό το έργο στα χέρια μας. Μπορούμε μόνο να υποψιαστούμε την παρουσία του στο υπόβαθρο των τριών Συνοπτικών. Στην χριστιανική κοινότητα της Ιερουσαλήμ, που έγινε πολύ γρήγορα δίγλωσση (Πραξ 6), το ευαγγελικό υλικό μεταδιδόταν σε διπλή μορφή, αραμαϊκή και ελληνική.
Μελέτες
