Η Πορεία 20 αιώνων του Λαού του Θεού, π. Μάρκου Φώσκολου
Από την εισαγωγή του βιβλίου
Για ένα οποιονδήποτε, η «Ιστορία της Εκκλησίας» είναι η καταγραφή μιας σειράς γεγονότων που συνέβηκαν μέσα στο τεράστιο διάστημα 20 αιώνων. Η καταγραφή αυτή θα γίνονταν με τον ίδιο τρόπο τόσο για την Εκκλησία όσο και για οποιονδήποτε άλλο ανθρώπινο οργανισμό! Για το χριστιανό, όμως, η «Ιστορία της Εκκλησίας» είναι η συνέχεια της Ιστορίας της Σωτηρίας που άρχισε ο Θεός με τον άνθρωπο, όταν τον κάλεσε από την ανυπαρξία στην ύπαρξη. Η Παλαιά Διαθήκη είναι πράγματι η αρχή της Ιστορίας της Σωτηρίας, αφού ξεπερνά τα στενά όρια μιας εθνικής ιστορίας και γίνεται πανανθρώπινη. Μέσα στην Παλαιά Διαθήκη, στην Καινή και στην Ιστορία της Εκκλησίας, μπορούμε να διακρίνουμε συνεχές το θεϊκό σχέδιο, που, μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο, αιώνα με τον αιώνα χτίζεται κι ολοκληρώνεται. Δεν υπάρχει αμφιβολία, για το χριστιανό, πως η Ιστορία της Εκκλησίας ξεκίνησε χρονολογικά με το κήρυγμα των Αποστόλων αλλά συνεχίζει μια Ιστορία που άρχισε αιώνες πριν…
Ο Χριστός και το μήνυμα του παραμένει ο ίδιος και χθες και σήμερα και αύριο και για όλους τους αιώνες (Εβρ. 13, 8). Η Ιστορία της Εκκλησίας φέρνει παρόντα ανάμεσα στους αιώνες αυτόν τον Ιησού, για να βεβαιώσει κι ορατά, πως πράγματι ο Ιησούς είναι «ο αυτός» διαχρονικά, τόσο στη διδασκαλία της Εκκλησίας, όσο και στην πίστη του Λαού του Θεού. Το Άγιο Πνεύμα μέσω του οποίου γίνεται «παρών» στον κόσμο και στην Εκκλησία ο Θεός, σ’ όλες του τις εκφράσεις, έχει το δικό του «χρόνο», που είναι η Ιστορία της Εκκλησίας. Έτσι, μέσα στην «Ιστορία της Εκκλησίας», ο κάθε άνθρωπος, ο κάθε πολιτισμός, η κάθε φυλή, η κάθε γλώσσα, το κάθε έθνος βρίσκουν τον εαυτό τους. Οι εκφράσεις του Πνεύματος του Θεού είναι ελεύθερες και δεν δεσμεύονται από οποιαδήποτε ανθρώπινη διάταξη ή κανόνα, ακόμα και τους εκκλησιαστικούς. Μ’ αυτή την έννοια, η Ιστορία της Εκκλησίας είναι η Ιστορία όλου του κόσμου. Ο άνθρωπος και η ιστορία του είναι ο «τόπος» και ο χρόνος της ενσάρκωσης του Θεού που δρα και κατευθύνει την πορεία του κόσμου.
Έτσι, «Ιστορία της Εκκλησίας» εννοούμε τα γεγονότα της ανθρώπινης ιστορίας που διαδραματίστηκαν σ’ οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη μας και που τα «διαβάζουμε» κάτω απ’ το ερμηνευτικό φως της πίστης.
Τόσο για λόγους πρακτικούς όσο και θεωρητικούς, η «Ιστορία της Εκκλησίας χωρίζεται σε διάφορες περιόδους. Λίγο πολύ όλοι οι ιστορικοί έχουν να παρουσιάσουν μια δική τους διαίρεση, που τους εξυπηρέτησε στη διάρθρωση της ύλης τους. Σ’ αυτή την εργασία, ακολούθησα την παρακάτω διαίρεση, που γίνεται εμφανής στον «πίνακα των περιεχομένων»:
Κεφάλαιο 1. Η πρώτη ηλικία 1ος-3ος αιώνας
Κεφάλαιο 2. Η Εκκλησία γίνεται επίσημη θρησκεία 4ος-8ος »
Κεφάλαιο 3. Η Εκκλησία, ρυθμιστής της κοινωνίας 5ος-15ος »
Κεφάλαιο 4. Η Εκκλησία κι ο νεότερος κόσμος 16ος-19ος »
Κεφάλαιο 5. Η Εκκλησία της εποχής μας 20ός »
Εξηγώ αυτή τη διάταξη της ύλης για τα κεφ. 2 και 3, που, χρονικά, φαίνεται να συμπίπτουν. Στο Κεφ. 2 εξετάζονται όλα εκείνα τα γεγονότα που δημιούργησαν το λεγόμενο «Χρυσό αιώνα» της Εκκλησίας, ιδιαίτερα στην Ανατολή (απόδοση ελευθερίας, αιρέσεις, πρώτες οικουμενικές σύνοδοι, πατέρες). Στο Κεφ. 3 εξετάζονται οι συνθήκες κάτω απ’ τις οποίες η Εκκλησία στη Δύση ακολούθησε τη δική της πορεία, αγνοώντας, εν πολλοίς, την πορεία της Εκκλησίας στην Ανατολή. Το ίδιο έγινε κι απ’ την άλλη πλευρά. Έτσι εντοπίζεται το σχίσμα Ανατολής-Λύσης μέσα σ’ αυτή τη χρονική περίοδο.
Αναφέρθηκα παραπάνω στην έννοια της Ιστορίας της Εκκλησίας, που προσπάθησα να τη σεβαστώ, στα μέτρα των δυνατοτήτων μου. Για το λόγο αυτό δεν ήταν δυνατό να μην αναφερθώ, έστω περιληπτικά, στην εξέλιξη της θεολογικής σκέψης (αιρέσεις, θεολόγοι, πίστη, δόγματα). Την ίδια αρχή ακολούθησα κι όσον αφορά τη Λειτουργία της Εκκλησίας, ιδιαίτερα στους πρώτους αιώνες, που διαμορφώνονταν. Πίστεψα, ταυτόχρονα, πως θα ήταν μεγάλη παράλειψη αν δεν αναφερόμουν και στην πορεία των άλλων Εκκλησιών μέσα στο χώρο και το χρόνο, έστω κι αν αυτές δεν βρίσκονται σε κοινωνία με την Καθολική Εκκλησία. Πιστεύω πως ο ρόλος του Πνεύματος του Θεού μέσα στην ιστορία είναι κάτι περισσότερο από τεράστιος και συναντιέται σ’ όλους τους ανθρώπους κι ιδιαίτερα σε κείνους που είναι βαφτισμένοι στο Όνομα της Αγίας Τριάδας. Παρόλα ταύτα, το βιβλίο αυτό είναι μια «Ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας».
Δυσανάλογοι, βέβαια, μπορούν να θεωρηθούν και οι παράγραφοι που αφιερώνονται στην «Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα», αν κανείς τις συγκρίνει σε έκταση κυρίως, με τις υπόλοιπες παραγράφους. Αυτή, όμως, είναι μια ιδιομορφία αυτής της εργασίας που έγινε επίτηδες, ώστε να έχουν κι οι Έλληνες Καθολικοί μια εικόνα της ιστορίας της δικής τους Εκκλησίας, παρά τις ελλείψεις, τα κενά και τις αμφιβολίες που δημιουργεί η απουσία συστηματικής έρευνας.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτής της «Ιστορίας», είναι η παράθεση μερικών κειμένων «εποχής» στο τέλος των επί μέρους κεφαλαίων. Η εκλογή τους έγινε με προσωπικά κριτήρια, αλλά με απώτερο σκοπό να φωτίσουν περισσότερο το γεγονός στο οποίο αναφέρονται. Γίνεται, έτσι, δυνατό να γνωριστούν από κοντά τέτοια κείμενα (για πολλούς, ίσως, για πρώτη φορά). •
Έχοντας υπόψη μου τις ελλείψεις που υπάρχουν, ζητώ την επιείκια του αναγνώστη για το βιβλίο αυτό, που δεν θέλησε νάναι τίποτε άλλο, παρά μια ελάχιστη έκφραση αγάπης και πίστης στη «Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία». Τ’ ανθρώπινα μέσα εκδήλωσης, τόσο της αγάπης όσο και της πίστης, είναι γνωστό, παραμένουν πάντα ατελή και σχετικά.
Κυριακή των Βαΐων, 15 Απρίλη 1984
π. Μάρκος Φώσκολος
| ΕΚΔΟΤΗΣ: | ΠΟΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ |
|---|---|
| ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: | 1987 |
| ΣΕΛΙΔΕΣ: | 390 |
| ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ | 23Χ17 |
| ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: | π. ΜΑΡΚΟΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ |
Σχετικά βιβλία
-
ΔΙΔΑΧΗ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ. π.Μάρκου Φώσκολου
Πρόλογος
Το έτος 1873 ανακαλύφθηκε στη Βιβλιοθήκη της Μονής του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στην Κωνσταντινούπολη, από το μητροπολίτη Νικομήδειας Φιλόθεο Βρυέννιο, ένας χειρόγραφος περγαμηνός κώδικας (Codex Hierosolymitanus 54 Η), ανάμεσα στα περιεχόμενα του οποίου υπήρχε αντιγραμμένη και μια μικρή κατηχητική πραγματεία που έφερε τον τίτλο «Διδαχή των δώδεκα Αποστόλων». Ο ίδιος μητροπολίτης δημοσίευσε το μικρό αυτό κατηχητικό έργο δέκα χρόνια αργότερα, στα 1883. Ο περγαμηνός αυτός κώδικας είχε αντιγραφεί στα 1056 από παλαιότερο χειρόγραφο και περιέχει, εκτός από τη “Διδαχή”, και άλλα παλαιοχριστιανικά κείμενα.
-
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΙΣΜΟΥ. Jean-Pierre Moiset
Κυκλοφόρησε στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Πόλις, το βραβευμένο έργο του γάλλου καθηγητή σύγχρονης ιστορίας Jean-Pierre Moiset , «Η Ιστορία του Καθολικισμού». Στις 486 σελίδες του «χώρεσαν» με τρόπο ισορροπημένο και ενημερωτικό 2000 χρόνια της Εκκλησίας.
Ξεκινώντας από το έτος 30 ξετυλίγει το νήμα μιας ιστορίας τόσο σύνθετης όσο και το ίδιο το φαινόμενο της θρησκείας εν γένει.
-
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΑ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ (13ο αι.-20ο αι.), Ιωάννης Ασημάκης
Το ιστορικό παρελθόν των Ιονίων νήσων από τον ύστερο μεσαίωνα έως και το δεύτερο μισό του 20ου αι. αποτελεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και ιδιάζουσα, σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα, περίπτωση, άλλοτε μίξης, άλλοτε επιρροής πολιτιστικών και πνευματικών ρευμάτων και ιδεών.
Αυτό που έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό στην ιστορική έρευνα για τις άλλες καθολικές κοινότητες στην Ελλάδα (π.χ. Αιγαίο, Κρήτη) λείπει από την έρευνα για το Ιόνιο: η μελέτη της εσωτερικής ζωής της καθολικής Εκκλησίας στα Επτάνησα και όχι μόνο οι σχέσεις της ή η δημόσια αστική παρουσία της. Από την άλλη, ένα στοιχείο, κοινό σε διάφορες τοπικές καθολικές Εκκλησίες της χώρας, στο ιστορικό παρελθόν, είναι ότι στην ιστορική του μακριά προέλευση, ο καθολικισμός συνδέεται με τη δυτική επικυριαρχία.
Οι πρώτοι αιώνες με λιγότερες αρχειακές πηγές έχουν μικρότερη ανάπτυξη, κυρίως σε σχέση με τους δύο τελευταίους αιώνες. Κάθε ζήτημα που αναπτύσσεται παρακολουθεί το πρωτογενές υλικό των εγγράφων ενώ λειτουργούν υποστηρικτικά οι δευτερογενείς πηγές των δημοσιευμάτων.
Η εικόνα που διαγράφεται από τη μελέτη του υλικού είναι ότι έχουμε να κάνουμε με μια τοπική Εκκλησία σε συχνές και μακρές περιόδους κρίσης, είτε λόγω των ποιμένων της είτε λόγω ανατρεπτικών καταστάσεων. Τα μεγάλα ιστορικά συμβάντα της περιοχής, των δυο τελευταίων αιώνων, κλυδώνισαν αισθητά την καθολική Εκκλησία, μερικές φορές στα όρια της εξαφάνισής της.
Οι σελίδες του δεύτερου τόμου περιέχουν επιλογές από πρωτογενές αλλά και λιγότερο γνωστό έντυπο υλικό για να κατανοηθεί , να συνοδευτεί και να τεκμηριωθεί η αφήγηση του πρώτου τόμου. Είναι μια συλλογή εγγράφων και κειμένων (στη γλώσσα που συντάχθηκαν, ως επί το πλείστον) που αξιολογήθηκαν ως πιο χρήσιμων ή δύσκολα προσβάσιμων. Επομένως πρόκειται για αδημοσίευτο αρχειακό υλικό και κείμενα προερχόμενα κυρίως από δυσεύρετα έντυπα.
– ΟΙ ΔΥΟ ΤΟΜΟΙ ΔΕΝ ΔΙΑΤΙΘΕΝΤΑΙ ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ –
Περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ
-
ΕΝΤΥΠΑ ΕΝΘΥΜΙΑ – ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΛΑΪΚΗΣ ΕΥΛΑΒΕΙΑΣ, επιμέλεια Ιωάννης Ασημάκης
Τα εικονάκια είναι ένα ενθύμιο, ένα αναμνηστικό ενός θρησκευτικού γεγονότος. Ανήκουν τόσο στην λαϊκή όσο και στην υψηλή τέχνη. Ανεξάρτητα από το περιεχόμενό τους, ανήκουν τόσο στη ζωγραφική ως τέχνη όσο στη φωτογραφία και στην έντυπη τέχνη.
Το εικονάκι υπήρξε μέσο σύνδεσης για την ευλάβεια σε κάποιον άγιο, στην Παναγία, σε κάποιο μυστήριο της πίστης. Το εικονάκι απηχεί την θρησκευτική εμπειρία ενός αγίου που γίνεται εικόνα, δηλ. η ποιότητα της πίστης του αποτυπώνεται σε μια εικόνα.
Το εικονάκι είναι ένα σημείο υπόμνησης, δηλ. έχει τον δικό του τρόπο ανάγνωσης. Παρατηρώντας την εικόνα που απεικονίζεται στο εικονάκι έχουμε στοιχεία για τον πολιτισμό της λαϊκής ευλάβειας.
Τα εικονάκια υπήρξαν και μπορούν ακόμα να υποστηρίξουν την πίστη και να είναι μέσο εκκίνησης για προσευχή και για μια προσωπική σχέση με το Θεό. Ας μην ξεχνάμε ότι τα εικονάκια είχαν ως σκοπό να διατηρήσουν τον πιστό μέσα στην πίστη. Το εικονάκι ερμήνευσε την ιστορική εξέλιξη της Εκκλησίας και ως τέτοιο αποτελεί ένα ανεκτίμητο τεκμήριο.
Ως τεκμήρια λαϊκής ευλάβειας, φωτίζουν ενδιαφέρουσες πτυχές της ιστορίας της Καθολικής Εκκλησίας στη χώρα μας. Εκτίθεται, λοιπόν, μια επιλογή από εικονάκια, διπλής όψης, που κυκλοφόρησαν στην Καθολική Εκκλησία της Ελλάδας, προσπαθώντας να υπάρχουν δείγματα από τα περισσότερα μέρη της χώρας. Τα τεκμήρια έχουν διαχωριστεί με βάση το περιεχόμενο και τη χρήση έκδοσής τους. Στη συλλογή, η οποία αποτελείται από 420 τεκμήρια, συμπεριλήφθηκαν και μερικά παλαιά δίπτυχα ή τρίπτυχα ευλαβείας ή ικεσίας με τη μορφή κάποιου αγίου.
Περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ
